Forma aktywności człowieka, mająca na celu doskonalenie jego sił psychofizycznych, indywidualnie lub zbiorowo, według reguł umownych.
Sporty można podzielić na wiele sposobów toteż w piśmiennictwie występuje mnóstwo teorii klasyfikujących tę działalność. Należy pokreślić, że punktem wyjścia dla tworzenia różnych podziałów bywa rozróżnianie rodzajów działalności sportowych identyfikowanymi z odpowiednimi dyscyplinami sportowymi jak np. piłka nożna, szermierka, boks itd. Jest to zasadnicza klasyfikacja działalności sportowej, uwzględniana także w opracowaniach prawniczych.
Funkcje przypisywane regułom sportowym w kwestii odpowiedzialności karnej za wypadki ujmowane są w sposób bardzo niejednolity. Uzależnia się doniosłość reguł sportowych od formy uprawiania sportu lub rodzaju dyscypliny sportowej w której notuje się wypadek. Dzieli się więc sporty na różne sposoby, tworzy się kategorie dyscyplin, wyróżnia się pewne formy uprawiania sportu. W związku z powyższym nie odnosi się doniosłości reguł sportowych w równym stopniu do wszystkich wypadków.
Mimo tego, że sporty dzieli się w różny sposób i w związku z tym formułuje się nieraz zróżnicowane zasady odpowiedzialności za wypadki towarzyszące poszczególnym rodzajom i formom uprawiania sportu, to dąży się do tego by pewne przynajmniej zasady były wspólne i ogólnie obowiązujące. Rzadko bowiem pojawiają się publikacje poświecone wybranej dyscyplinie sportu i jej aspektom prawnym choć niektóre dziedziny ze względu na swoją specyfikę i zwiększone ryzyko towarzyszące działaniom rzeczywiście może do tego skłaniać.
Opisując niektóre tylko z istniejących podziałów mam na celu ukazanie różnorodności twierdzeń poszczególnych autorów. Dokonując wyboru, celowo pominięte zostaną te, które nie rzutują raczej na prawną ocenę wypadków sportowych i związaną z nimi odpowiedzialnością. Takich podziałów jest wiele np. sporty zimowe i letnie, wyczynowe, kwalifikowane, rekreacyjne, zawodnicze, wodne, boiskowe itd. Niektóre klasyfikacje uwzględniane w prawdzie w rozważaniach nad prawnymi aspektami sportu (np. indywidualne i zespołowe), nie pozostające jednak w związku bezpośrednim z rolą reguł i zagadnieniem ryzyka sportowego, także zostaną pominięte.
Określając granice odpowiedzialności karnej albo jej wyłączenie za wypadki sportowe bardzo ważną funkcję spełnia okoliczność, czy wypadek zdarzył się w trakcie uprawiania dozwolonej czy zabronionej dyscypliny sportu. Jeżeli przestrzeganie reguł sportowych stanowi przesłankę bezkarności sprawcy to przypisuje też takie znaczenie wymogowi by dany sport był dozwolony .
W związku z powyższym wśród wszystkich sportów wyróżniamy: 1. dyscypliny sportowe dozwolone, legalne czy dopuszczalne 2. dyscypliny nielegalne, zabronione lub niedopuszczalne W różnych krajach różnie może kształtować się wykaz sportów dozwolonych i zakazanych dlatego klasyfikację tę przeprowadza się w sposób bardzo niejednolity. Mimo, że różne są stanowiska dotyczące tej kwestii to wszyscy zgodni są co do tego, że chodzi o generalny zakaz czy dopuszczalność uprawiania sportu. Nie chodzi tu więc o indywidualne zakazy na przykład organizowania zawodów sportowych w określonym miejscu lub czasie.
Wypadki sportowe zaistniałe w trakcie walki lub gry sportowej uprawianej amatorsko czy profesjonalnie to kwestia dość złożona. Regułom sportowym przypisuje się tu zróżnicowaną role. Pojawia się wobec tego problem sformułowania precyzyjnego kryterium pozwalającego odróżnić obie formy uprawiania sportu zwłaszcza, że ich oceny prawne są różne. Te dwa pojęcia pojmowane są w prawdzie odmiennie ale w praktyce obserwuje się zacieranie różnic. Dlatego omówienie kwestii odpowiedzialności w tym wypadku jest niezwykle trudne. „Uważa się, że o ile w sporcie amatorskim obowiązywać powinno w tym względzie prawo sportowe wykluczające stosowanie odpowiednich przepisów prawa karnego, o tyle w sporcie profesjonalnym ewentualna odpowiedzialność jest kształtowana zawsze według powszechnie obowiązujących zasad prawa karnego” . Reguły uprawiania tej samej dyscypliny sportowej bywają inne w sporcie amatorskim i w profesjonalnym. Do tego dochodzi zazwyczaj istnienie innych władz sportowych.
W zakresie odpowiedzialności ważnym jest podział dyscyplin sportowych na grupę sportów, u podstawy których leży współzawodnictwo oraz sporty oparte na założeniu walki. Do pierwszej grupy zalicza się konkurencje lekkoatletyczne (jak np. biegi, skoki), wyścigi motocyklowe, samochodowe, kolarskie itp. Podstawą tych sportów jest wymierne w czasie, odległości, wadze współzawodnictwo polegające na osiągnięciu przez sportowców lepszych niż inni rezultatów Do drugiej grupy – opartej na założeniu walki – należą np. zapasy, boks, szermierka, rugby, hokej, piłka nożna itd. Zawodnicy w tych typach sportów dążą do wzajemnego pokonania się. W toku uprawiania tych dyscyplin istnieje duże ryzyko spowodowania uszkodzeń cielesnych (lekkich lub ciężkich niekiedy powodujących śmierć). A. Gubiński wyodrębnił z drugiej grupy- walk sportowych- jeszcze dwie. Do pierwszej zaliczył miedzy innymi ping-pong, tenis, siatkówkę, piłkę nożną twierdząc, że są to gry, w których o zwycięstwie decyduje przede wszystkim refleks, sprawność ruchów, bystra orientacja a siła fizyczna nie posiada decydującego znaczenia. „W sportach tych istnieje jakiś stopień naruszenia nietykalności cielesnej zawodnika ale nie należy to do zasad gry, nie jest konieczne. Czy nastąpi ono w rzeczywistości, zależy w poważnym stopniu od przestrzegania reguł danej dyscypliny sportu oraz od zręczności zawodników. Oczywiście przy grach tego rodzaju może nastąpić nawet przy przestrzeganiu reguł danej gałęzi sportu, naruszenie nietykalności cielesnej uczestnika (...)” Do drugiej wyodrębnionej podgrupy zaliczył A. Gubiński przede wszystkim zapasy i boks, w których wskazanych poprzednio walorów, wielką rolę odgrywa siła fizyczna zawodnika. Do istoty tych sportów należy wzajemne naruszanie swej nietykalności cielesnej.
Inny podział sportów opierający się na określeniu tzw. styku fizycznego. Poszczególne dyscypliny sportowe zalicza się do jednej z dwóch grup. Pierwszą grupę stanowią sporty, w których jakiekolwiek fizyczne zetknięcie się zawodników jest niedozwolone a więc wszelkie naruszenia cielesne są niedopuszczalne- tzw. walka pośrednia . Do takich dyscyplin możemy zaliczyć lekkoatletyka, gimnastyka przyrządowa, narciarstwo, łyżwiarstwo, pływanie, kolarstwo itp. Do drugiej grupy należą dyscypliny sportowe, w których fizyczne zetkniecie zawodników jest dozwolone bądź stanowi istotę tych sportów. W związku z powyższym różne formy ataków cielesnych są przewidziane regułami.
Dość powszechnie cytuje się w literaturze podział sportów według tego czy istnieje możliwość wejścia w fizyczny kontakt z przeciwnikiem i czy możliwe jest w tych warunkach wzajemne uszkodzenie ciała. Ten podział wyodrębnia dwie kategorie dyscyplin sportowych. Sporty zaliczone do pierwszej kategorii to np. boks, zapasy, piłka nożna, hokej, tenis, rugby itp. Przeciwnicy w tych dyscyplinach stykają się ze sobą fizycznie, nawet w warunkach przestrzegania reguł. Wobec tego istnieje możliwość występowania uszkodzeń ciała choć nie są one celem ani środkiem działania osoby uprawiającej sport. Drugą grupę stanowią sporty w których wyklucza się możliwość wejścia w fizyczny kontakt z przeciwnikami. Są nimi „gry-walki” czyli pływanie, wioślarstwo, wyścigi konne, samochodowe, podnoszenie ciężarów i konkurencje lekkoatletyczne.
S. Jędruch natomiast dzieli dyscypliny sportowe na cztery grupy: wyczyny, wyścigi, gry i walki sportowe. Mianem wyczynów czyli popisów indywidualnych i zespołowych obejmuje autor rzuty dyskiem, oszczepem, młotem, pchnięcie kulą, strzelectwo, gimnastyka, jazda figurowa na lodzie itp. Czyli dyscypliny, które ze swej istoty są całkowicie bezpieczne ze względu na stosunek zawodników do siebie. Ponieważ nie tylko nie występują oni przeciwko sobie, lecz także stosunkowo daleko od siebie, a w konkurencjach zespołowych nie jako rywale ale jako współwykonawcy. Stopień bezpieczeństwa uzależniony jest od tego czy zawodnicy używają do uprawiania tej dyscypliny przedmiotów, maszyn itp. A także od przestrzegania reguł sportowych, zachowania ostrożności i ogólnego zabezpieczenia w ramach imprezy. Przy zachowaniu wszystkich koniecznych wymagań możliwe jest niemal całkowite bezpieczeństwo sportowców jak i publiczności.
Wyścigi czyli rywalizacja polegająca na pokonywaniu przeciwnika przez osiągnięcie lepszych wyników. Takimi sportami są na przykład biegi lekkoatletyczne, płaskie lub z przeszkodami, narciarstwo, łyżwiarstwo, pływanie, kolarstwo, wyścigi samochodowe itp. Te konkurencje mogą być uprawiane w ten sposób by zawodnicy byli na tyle daleko od siebie aby nie mogli sobie nawzajem zaszkodzić. O zwycięstwie może decydować porównanie czasów. Nieszczęśliwe wypadki mogą być tu tylko powodem wadliwej organizacji i nieodpowiedniego zabezpieczenia imprezy, nieostrożności zawodników także nieprzestrzegania przez nich reguł sportowych i innych przepisów (np. o ruchu drogowym w przypadku rajdów) oraz wad konstrukcyjnych sprzętu i urządzeń. Niektóre z tych przyczyn mają to do siebie, że można je wyeliminować i zawsze ktoś ponosi za nie odpowiedzialność. Inne natomiast stanowią nieodłączne ryzyko towarzyszące sportowi. Trudno je przewidzieć i wyeliminować.
Trzecią kategorię sportów tworzą dyscypliny sportowe, których cechą wspólną jest to, że są grami zespołowymi lub indywidualnymi np. piłka nożna, ręczna, koszykówka, siatkówka, tenis ziemny, stołowy, hokej itp. Można podzielić te sporty na te, które odbywają się na tym samym terenie gdzie prawdopodobieństwo bezpośredniego fizycznego starcia jest duże i co za ty idzie wystąpienia wypadku. Ale według S. Jędrucha zręczność , taktyka i przestrzeganie reguł sportowych może wyeliminować niebezpieczeństwo wystąpienia starcia. I na takie gdzie możliwość bezpośredniego starcia jest znikoma. Wypadek można spowodować natomiast za pośrednictwem piłki, co jest zjawiskiem rzadkim i najczęściej niezawinionym.
Czwarta grupa dyscyplin sportowych to walki sportowe takie jak boks, zapasy, dżudo i szermierka. Ich istotą jest bezpośrednia walka sportowców w sposób określony regułami. O zwycięstwie czyli o pokonaniu przeciwnika decyduje siła fizyczna i zręczność. Wygrywa ten, kto w sposób określony regułami obezwładni lub położy przeciwnika. Wywołanie ujemnych skutków nie jest przewidziane ale wysoce prawdopodobne.